Dostępna od ręki
Dostępność data: 2010-01-01
Wiedza z zakresu metodologii
badań psychologicznych stanowi najbardziej zasadniczy fundament warsztatu pracy
psychologa. Bierna znajomość metodologii umożliwia zrozumienie i krytyczną ocenę
naukowych tekstów psychologicznych zdających sprawę z przeprowadzonych badań
empirycznych. Czynna znajomość z kolei pozwala na samodzielne zaprojektowanie i
przeprowadzenie badań, a także przeanalizowanie i zinterpretowanie uzyskanych
wyników. Świadomość metodologiczna badacza wykracza daleko poza biegłość w
stosowaniu pakietów statystycznych.
W nowym, zaktualizowanym wydaniu
klasycznego już (ponad 900 cytowań w bazie Google Scholar!) podręcznika
Metodologia badań psychologicznych Jerzy M. Brzeziński przedstawia autorski
model struktury procesu badawczego w psychologii i innych naukach społecznych, a
następnie szczegółowo objaśnia każdy z etapów postępowania. Kolejne części
podręcznika autor poświęca:
• Naturze procesu badawczego w psychologii –
przedstawiono tu istotę poznania naukowego w naukach empirycznych oraz
scharakteryzowano psychologię właśnie jako naukę empiryczną, traktującą o
związkach między zmiennymi. Czytelnik zapozna się także z definicjami zmiennych,
sposobami ich konstruowania oraz z ich klasyfikacjami. Tu także przedstawiono
typy problemów badawczych i hipotez oraz strukturę procesu
badawczego.
• Uwarunkowaniom procesu badawczego w psychologii i innych
naukach społecznych – opisano tu zewnętrzne i wewnętrzne determinanty procesu
badawczego, a także etyczny kontekst prowadzenia badań naukowych.
• Podstawom
zastosowań metod statystycznych w badaniach psychologicznych – tę część
poświęcono różnym sposobom doboru osób do badań, miarom siły związku między
zmiennymi oraz testom istotności różnic – wraz z dobranymi do nich wskaźnikami
wielkości efektu.
• Modelom sprawdzania hipotez – Czytelnik znajdzie tu
prezentację modeli: eksperymentalnego, korelacyjnego oraz nieeksperymentalnego
ex post facto.
• Podstawom konstrukcji testów psychologicznych oraz
kulturowej adaptacji testów – Czytelnik zapozna się tu z podstawowymi
wymaganiami stawianymi współcześnie testom psychologicznym – z naciskiem na
zagadnienia trafności, rzetelności i błędu standardowego pomiaru oraz
przedziałową interpretację uzyskanego wyniku. Autor omówił też zagadnienia
analizy wyników testów przedstawionych pod postacią profilów. Tę część uzupełnia
bardzo ważna problematyka adaptacji kulturowej testów.
Pisząc niniejszy
podręcznik, zwracałem uwagę, aby służył on zarówno tym (zwłaszcza studentom
pierwszych lat studiów, gdyż do nich jest przede wszystkim adresowany), którzy
wpierw chcą zrozumieć przekazywaną im wiedzę psychologiczną, która wszak –
przypominam i podkreślam, że psychologia jest nauką empiryczną! – pochodzi z
badania empirycznego, zanim przejdą do jej wykorzystywania we własnej praktyce
(diagnostycznej, terapeutycznej, profilaktycznej), jak i tym (studentom
ostatnich lat studiów magisterskich i studiów doktoranckich), którzy sami chcą
wiedzę psychologiczną (naukową!) wzbogacać, prowadząc samodzielne badania
empiryczne – dla studentów taką pierwszą, poważną okazją będzie praca
magisterska, a dla słuchaczy studiów doktoranckich – doktorska.
Z tekstu
Nowy podręcznik autorstwa Jerzego Brzezińskiego Metodologia badań
psychologicznych stanowi oryginalne osiągnięcie w stosunku do poprzednich
edycji. Autor dokonał wielu istotnych zmian edycji poprzednich, a w nowej
propozycji uwzględnił najnowszą literaturę światową. Ten podręcznik nie ma sobie
równych w kontekście literatury światowej. Wieloletni wysiłek autora zaowocował
powstaniem integralnej metodologii badań psychologicznych, uwzględniającej
specyfikę psychologii jako dziedziny badań humanistycznych, relację tej
metodologii do procesu poznawania naukowego, do metodologii ogólnej i procesu
weryfikacji hipotez, relacje do psychometrii i postępowania diagnostycznego oraz
reguł etycznych respektowanych w badaniu ludzi.
Z recenzji prof. dr hab.
Czesława Nosala